Normalde beraber zaman geçirmeyi sevdiğiniz biriyle yeni bir dizi izlemeye başladığınızı düşünün. Zaman geçtikçe fark ediyorsunuz ki tek boyutlu karakterler, sıkıcı senaryo ve anlamsız kurgu sizi anbean yaşadığınız can sıkıntısının derinliklerine sürüklüyor. Kafanızı döndürüp yanınızdaki kişiye baktığınızda da sizinle benzer şikayetlerin yakınınız tarafından paylaşıldığını da fark ediyorsunuz. Aranızdaki tek fark siz nefret ettiğiniz bu diziyi kapatmak için saniyeleri sayarken; yanınızdaki kişi bir sonraki bölümü iple çekiyor. Hate-watching’e hoş geldiniz.
Sosyal Bağ
Her ne kadar sezgisel olarak nefret ettiğimiz bir şeyden uzak durmak isteyebileceğimizi düşünsek de nefret uyandıran dizi/film veya herhangi bir medyayı izlemek istememizin birkaç nedeni var. Bunlardan birincisi; nefret veya öfke hissetmenin aslında insanı mutlu edebilmesi ile alakalı. Dr. Maya Tamir’in araştırmaları, insanların deneyimlemek istediği duyguları deneyimlediklerinde yaşamlarından daha yüksek oranda tamin sağladıklarını destekleyen bulgular sunuyor. Yani başka bir deyişle, insanlar mutlu olduklarında değil öfkeli veya nefret dolu hissetmek istediklerinde öfkelendikleri/nefret dolu hissettikleri zaman daha mutlu oluyorlar.
Sosyal psikoloji lensinden bakıldığında ise hate watching çok daha önemli ve merkezi bir insan davranışının bir uzantısı olarak görülebiliyor. Bir şeyden (bu ‘şey’ herhangi bir dizi,filmi kitap, kişi olabilir) nefret etmek insanları birbirlerine yaklaştırabilir; sonuçta bazen ortak bir nefret nesnesinin ortak bir sevgi nesnesinden çok daha birleştirici olduğu gerçeği çoğu insan için bir sır değil. Hate watching özelinde ise, bu nefret sayesinde herhangi bir medyadan nefret eden insan grubu ‘öteki’ insanlardan kendilerini ayrı bir “kabile” olarak görebiliyor. Bu da bir gruba ait hissetmenin getirdiği tüm pozitif duyguları beraberinde getirerek kişinin o grup ile daha fazla özdeşleşmesi ile sonuçlanıyor. Yani hate watchingin popülerliğinin ardındaki bu mekanizma, insanların bir gruba ait hissetmesinin ve bu aidiyeti tercih etmelerinin ardındaki psikolojik işleyişe oldukça benziyor.
Hate-Watching Psikolojisi
Reality şov izleyen çoğu insan ekrandaki kişilere karşı özdeşleşme, sempati ya da sevgi gibi duygular hissetmenin tam tersine; gördüğü kişilerden tiksinebilir ve o insanlara benzemek en korkulu rüyalarını süsleyebilir. Peki buna rağmen bir insan neden nefret ettiği bu kişileri izlemek için özel bir çaba gösterir? Sosyal karşılaştırma teorisi bu soruya kısmi bir cevap sunar. Sosyal karşılaştırma teorisi; insanların kendine biçtiği bireysel veya sosyal “değerin” sosyal karşılaştırmalar ile edinildiğini öne sürer. Bir başka deyişle, olumsuz bulduğunuz birçok özelliği olduğunu düşündüğünüz birine baktığınızda, bu kişiden farklı olan yönlerinizi biraz daha gözünüzün önüne gelir ve bu kişiye kıyasla ne kadar “iyi” durumda olduğunuzu düşünür, kendinizi daha iyi hissedersiniz. Bu sayede nefret ettiğiniz bir şeyi izlemek sizi, kendiniz hakkında daha iyi hissettirir.
Hate watching’in psikolojisine dair yapılan araştırmalar sınırlı olsa da sosyal karşılaştırma teorisi ya da bir gruba aidiyet hissi gibi etkenlerin, hate watching’in artan popülerliğini kısmen açıklayabildiğini görüyoruz. Nefret ettiğimiz özellikleri olan insanları izlemek, o özelliklere sahip olmadığımız için ya da bize benzer insanlar ile ortak bir gruba ait olduğumuzu düşündüğümüz için daha iyi hissettirebilir. Veya daha basit bir şekilde, bir şeylerden öfkelenmek veya nefret etmeyi istediğimiz anlarda bu duyguları yaşayabilmek bizi mutlu edebilir. Nasıl açıklamak istersek açıklayalım kesin olarak bildiğimiz bir şey var. Hate watching burada ve pek de bir yere gidecekmiş gibi gözükmüyor.
