Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir? Nasıl Anlaşılır?

Narsistik Kişilik Bozukluğu Ne Demek, Nasıl Anlaşılır?

Narsistik Kişilik Bozukluğu, kendi değerini aşırı abartma, aşırı ilgi ve dikkat çekme ihtiyacı ve empati eksikliği ile karakterize edilen bir kişilik bozukluğudur. Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bireyler kendi başarı ve yeteneklerini abartırlar ve kendilerini üstün hissederler. Bu durum bireysel ilişkilerinde ve mesleki olarak önemli sorunları beraberinde getirebilir çünkü Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bireyler eleştiriyi kabul etmekte zorlandığı gibi başkalarının duygularını anlamak ve empati kurmak konusunda da eksikliklere sahiptirler. Narsistik Kişilik Bozukluğu olan kişilerin bir ruh sağlığı uzmanından profesyonel destek almaları tavsiye edilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Nedir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu uzun süreler boyunca kendi öz-değerini abartma, başkalarına karşı empati duyamama ya da empati eksiliği ve kendine hayranlık duyurma ihtiyacı gibi faktörlerce tanımlanır. Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bireylerin kendini beğenmiş tavırları vardır, aşırı ilgi peşinde koşarlar ve genelde ilişkilerinde pürüzler vardır. Şunu anlamakta yarar vardır, herkes zaman zaman narsistik özellikler gösterebilir ama Narsistik Kişilik Bozukluğu kişinin hayatını ciddi bir boyutta etkileyebilen kronik bir durumdur.

Narsist Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu, birçok ayırıcı semptomu vardır. Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bireyler abartılı bir kendini yüceltme davranışı sergilerler, aşırı ilgi ve hayranlık duyulma ihtiyaçları vardır, zihinleri takıntılı bir şekilde başarı ve güç fantezileriyle meşguldür, empati kurma konusunda zorluklar yaşarlar, başka insanları kendi çıkarları için manipüle edebilirler. Bunlar semptomlardan bazılarıdır aşağıda semptomlara daha detaylı bir şekilde ulaşabilirsiniz.

Belirtiler ve Semptomlar

1. Büyüklenme Duygusu: Sıklıkla kendi başarılarını ve yeteneklerini abarttıkları görülür. Üstün biri olarak görülmek isterler.
2. Büyük başarılar ve kazançlara takıntılı olma: Sürekli büyük başarılar, statü, mükemmeliyet gibi konularla zihinleri meşgul olabilir ya da böyle hayallerle takıntılı olabilir.
3. Özel ve Benzersiz olduğuna dair inançlar: Sadece diğer özel veya yüksek statüdeki kişiler tarafından anlaşılabileceğine inanırlar ve sadece onlarla ilişkilendirilmek isterler.
4. Aşırı Hayranlık İhtiyacı: Sürekli ilgi odağı olmaya ve onaylanma ihtiyaçları vardır.
5. Haklılık Duygusu: Ayrıcalıklı davranılmak veya beklentilerinin hemen olarak yerine getirilmesi konusunda makul olmayan beklentilere sahiptirler.
6. Diğerlerinin Hakkını Sömürme: Kendi çıkarları için başkalarından faydalanma.
7. Empati Eksiliği: Başkalarının duygu ve ihtiyaçlarıyla empati kurmaya isteksiz olabilirler.
8. Başkalarını kıskanma veya kıskanıldığını düşünme:  Başkalarının onu kıskandığını düşünebilir ya da başkalarına karşı kıskançlık duyguları olabilir.
9. Kibirli tavır veya tutumlar: Kibirli ya da başkalarını küçümseyici davranışları olabilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Tam nedeni bilinmemekle birlikte Narsistik Kişilik Bozukluğu’nun genetik, sosyal ve psikolojik faktörlerin birleşimden kaynakladığını düşünülmektedir. Narsistik Kişilik Bozukluğu ailelerde görüldüğü bilinmekte bu nedenle genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığı düşünülmekte. Çocukluk döneminde şımartılma veya yoğun eleştiriye maruz kalma gibi etmenler de narsistik özelliklerin gelişmesine yol açıyor olabilir. İhmal ve travmalar gibi psikolojik faktörlerin de Narsistik Kişilik Bozukluğunu geliştirilmesinde katkıda bulunabilir.

1. Genetik Faktörler: Narsistik Kişilik Bozukluğu’nun oluşmasındaki önemli unsurlardan birisi gen faktörü, araştırmalar aileden gelen genlerin önemli etmenlerden biri olduğunu öne sürüyor. Ailesinde narsistik özellikler olan veya ailesinde başka kişilik bozuklukları olduğu bilinen bireylerin Narsistik Kişilik Bozukluğu olma riskinin daha yüksek olduğunu bulunmuş. Dolayısıyla genetik yatkınlık önemli faktörlerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
2. Nörobiyolojik Faktörler: Beyin yapısındaki ve fonksiyonlarındaki farklılıkların Narsistik Kişilik Bozukluğu’nun gelişimine katkı sağlayabileceği bulunmuş. Bazı araştırma sonuçları beynin duygu düzenleme, oto-kontrol ve empati bölümlerindeki anormalliklerin narsistik özelliklerle bağlantılı olabileceğini öne sürüyorlar.
3. Çevresel Faktörler: Erken çocukluk deneyimleri kişiliğin oluşumunda kilit bir role sahiptir. Narsistik Kişilik Bozukluğu ile ilişkili bazı çevresel faktörler:
   • Aşırı şımartma ya da fazla değer gösterme: Olması gerekenden çok fazla ilgi ve takdir gören çocuklar abartılmış bir öz değer duygusu ya da kibir geliştirebilirler.
     
   • İhmal ya da istismar: Yukarıdakilerin aksine ihmale ya da istismara maruz kalan çocuklar da narsistik özellikler geliştirebilirler.
     
   • Ön görülemeyen ya da Tutarsız Ebeveyn Davranışı: Tutarsız ve ön görülmez ebeveyn davranışları güvensizlik duygusu yaratabilir ve narsistik savunma mekanizmalarının oluşmasına neden olabilir.
4. Psikolojik Faktörler: Psikoloji kuramları narsistik özelliklerin yetersizlik ve düşük öz güven duygularıyla başa çıkmak için bir savunma mekanizması olarak oluşabileceğini öne sürüyor
5. Toplumsal ve Kültürel Faktörler: Bazı toplumsal normlar bireyselliği, rekabeti ve ben merkezciliği teşvik ettiği için Narsistik Kişilik Bozukluğu’nun gelişimine katkı sağlayabilir. Ayrıca yine bazı normlar başarı, kazanç ve güç gibi kavramlara çok önem yüklediği için dolaylı yoldan narsistik özelliklerin gelişimine katkı sağlıyor olabilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?

Narsistik Kişilik Bozukluğu tanısı bir ruh sağlığı uzmanı tarafından uzun soluklu bir klinik değerlendirmenin ardından konulur. Değerlendirme süreci, bireyin semptomlarının, davranışlarının, düşüncelerinin ve geçmişinin detaylı bir analizinden oluşur. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (DSM-5) ya da Uluslararası Hastalık Sınıflandırması El Kitabı (ICD-11) kendini üstün görme, özel ve benzersiz olduğuna dair inançlar ve aşırı hayranlık ihtiyacı gibi semptomlara odaklanarak Narsistik Kişilik Bozukluğunun tanısında kullanılır.

• Klinik Görüşme: Kişilerin duygu, düşünce ve davranışlarını anlamak için yapılan derinlemesine görüşmelerdir.
• DSM-5 Kriterleri: Tanı koyulması için DSM’deki kriterlerin en az 5 tanesini karşılaması gerekir.
• Psikolojik Testler: Standardize edilmiş değerlendirme yöntemleri kullanılabilir.

Narsizm Çeşitleri Nelerdir?

Bireylerde ortaya çıkabilen narsisizmin çeşitli türleri vardır ve her biri farklı özelliklere sahiptir. Bu bozukluk, üstünlük duygusu, aşırı hayranlık ve dikkat çekme ihtiyacı, empati eksikliği ve başkalarının duygu ve ihtiyaçlarını anlamada zorluk gibi davranışlarla belirgindir. Bazı narsistler kendilerine aşırı önem ve büyüklük gösterirken, diğerleri yetersizlik ve aşırı duyarlılık duygularıyla mücadele ederler. Bu farklılıkları anlamak, narsistik kişilik bozukluğunun farklı dinamiklerini ve semptomlarını tanımak için çok önemlidir. Bu farklılıkları anlamak, doğru tanı ve etkili tedavi için çok önemlidir.

• Grandiyöz Narsizm:

Özellikler: Kendini abartılı bir şekilde üstün görme, empati eksikliği, sürekli başkaları tarafından beğenilme veya dikkat çekme ihtiyacı.
Davranışlar: Kendi başarılarını ve yeteneklerini abartma, özel ilgi bekleme, manipüle edici davranışlar.

• Kırılgan Narsizm:

Özellikler: Dışarıdan kırılgan ve hassas gözükürler ama içlerinden üstün olduğuna inanırlar, eleştiriye çok hassaslardır.
Davranışlar: Kolayca incinirler, içe dönük ve güvensizdirler, hemen savunmaya geçebilirler.

• Kolektif Narsizm:

Özellikler: Grubunu ve grup üyelerini başkalarından üstün görme. Diğer gruplara karşı düşmanlık kendi grubunu ise aşırı bir bağlılık.
Davranışlar: Kendi grubunun üstünlüğünü savunmak diğer gruplara karşı düşmanlık göstermek.

• Manevi Narsizm:

Özellikler: Manevi ve dini değerleri kullanarak kendini diğerlerden üste çıkarırlar.
Davranışlar: Kendi manevi olarak daha üstün görürler, maneviyatı kullanarak kendi narsistik davranışlarını gerekçelendirirler.

Narsist Kişilik Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Psikoterapi:

• Bilişsel Davranışçı Terapi(BDT): Narsistik düşünce ve davranışları tanımlayarak değiştirmeyi hedefler.
• Şema Terapi: Geçmişte oluşan şemaların belirlenmesi ve değiştirilmesini hedefler. Narsistik Kişilik Bozukluğu gibi kişilik bozuklukları için etkilidir.
• Psikoinamik Terapi: Bilinçdışı duygu ve düşüncelerin keşfedilerek bireylerin narsistik davranışları altında yatan sebepleri bulmayı hedefler.

İlaç tedavisi:

Narsistik Kişilik Bozukluğu için özellikle yapılmış ilaçlar olmamasına rağmen depresyon ve anksiyete gibi durumların tedavisinde ilaç tedavisine başvurulabilir.

Çift ve Aile Terapisi:

Partnerlerle ve aile üyeleriyle olan ilişkileri geliştirmek hedeflenir. Hem Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bireye hem de onun yakınları için faydalı olabilir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular